Giỗ tổ Hùng Vương là một trong những truyền thống văn hóa lâu đời của nước Việt Nam, là ngày lễ linh thiêng tưởng nhớ công ơn các vua Hùng đã có công dựng nước. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu các nghi lễ trong ngày giỗ tổ Hùng Vương ngay sau đây nhé.
Danh mục
1. Nguồn gốc của lễ hội đền Hùng
Theo truyền thuyết kể lại, sau khi 50 người con theo Âu Cơ lên núi, 50 người con theo Lạc Long Quân về miền biển, người con cả theo mẹ được phong lên làm vua, lấy hiệu Hùng Vương. Để ghi nhớ công ơn các vua Hùng dựng nước, dưới đời vua Lê Thánh Tông năm 1470 và Lê Kính Tông năm 1601 đã chọn ngày 11 và 12 tháng 3 hàng năm là ngày giỗ tổ. Đền năm Khải Định thứ 2, chính thức chọn ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm làm ngày giỗ tổ Hùng Vương để tưởng nhớ công ơn vua Hùng và cũng là ngày nhắc nhở hàng triệu người Việt Nam nhớ về cội nguồn.
Ngày 6/12/2012, UNESCO công nhận tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng Vương tại Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể. Kể từ năm 2007, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã công nhận ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm là ngày quốc lễ.
Giỗ tổ Hùng Vương (Nguồn: photo-3-baomoi.zadn.vn)
2. Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức như thế nào
2.1. Chuẩn bị lễ vật tế lễ
Cũng khá giống với cách sắm lễ mâm cúng thần Tài mặn, chay thì khi đi lễ giỗ tổ Hùng Vương lễ chay gồm có 18 cái bánh chưng và 18 cái bánh giầy. Bên cạnh đó, còn có hoa quả và một số món ăn đặc sản địa phương như các loại bánh gai, bánh mật, hoa thơm, trầu cau,…
Lễ mặn: Theo truyền thuyết tam sinh, lễ mặn gồm có thịt bò, dê, lợn. Tuy nhiên, tùy theo tình hình thực tế mà có những thay đổi phù hợp. Hiện nay, lễ mặn thường có thủ lợn hay gà trống cùng ván xôi trắng và rượu trắng.
Nhang đèn, hoa tươi, nước: Theo những quan niệm dân gian, hoa tươi ý nghĩa cho sự tự nhiên, đèn nến mang đến sự thuận hòa, nguồn nước sạch tượng trưng cho thanh tịnh, nhang trầm thơm, thanh tịnh tượng trưng cho sự vô vi.
2.2. Nghi thức lễ rước kiệu
Đây là một trong các nghi lễ trong ngày giỗ tổ Hùng Vương, nghi lễ rước kiệu là hoạt động nhằm bảo tồn và duy trì nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam, thể hiện sự tri ân công đức của tổ tiên, hướng về cội nguồn dân tộc. Đi đầu là lá cờ Tổ quốc, cờ thần, đội chiêng trống, đội cờ hội, đội rước bát bửu, rước Kiệu Văn, đội múa sư tử, chủ tế và quan viên, các cụ cao tuổi và quần chúng nhân dân.
2.3. Nghi thức dâng lễ vật
Khi nhắc đến các nghi lễ trong ngày giỗ tổ Hùng Vương, thì không thể bỏ qua nghi thức dâng lễ vật. Sau một hồi trống vang lên, dưới sự điều khiển của chủ lễ, các vị chức sắc bắt đầu vào tế lễ. Tiếp theo là các bô lão ở làng xã quanh đền Hùng, sau đó đến nhân dân quanh vùng và du khách hành hương vào tế lễ.
Nghi thức lễ rước kiệu (Nguồn: baomoi.zadn.vn)
3. Các hoạt động, trò chơi văn hóa
3.1. Cuộc thi hát xoan
Hát Xoan là hoạt động rất quan trọng và mang nét văn hóa rất riêng. Bà Lan Xuân – vợ vua Lý Thần Tông – rát yêu thích hát xoan, bà đã sưu tầm sau đó cải biên thành các điệu hát tại một số đình làng và đền thờ vua Hùng. Để bắt đầu thì ông trùm phường Xoan cùng với chủ tế đứng lên trước hương án và hát bài khấn nguyện. Tiếp đến, một kép trẻ đeo trống và làm trò giáo trống, sau đó bốn cô đào ra hát và dâng hương, rồi đến những bài ngợi ca thánh thần.
3.2. Hội thi Gói, nấu bánh chưng, bánh giầy dâng lên Vua Hùng
Những đội tham gia thi sẽ thực hiện gói bánh chưng trong 10 phút, nấu 5kg gạo nếp dẻo thơm thành xôi trong 30 phút, giã và làm 10 bánh giầy trong 15 phút.
3.3. Triển lãm, trưng bày hiện vật
Bánh chưng phải đảm bảo độ chín và thơm ngon, bánh giầy dẻo mịn, bày trên mâm cỗ có chữ Phúc màu đỏ. Đội đạt giải Nhất trong cuộc thi gói bánh chưng bánh giầy năm nay sẽ được chọn làm lễ vật dâng cúng vào năm tiếp theo.
3.4. Hội thao quần chúng, trò chơi dân gian
Những trò chơi dân gian thể hiện cuộc sống sinh hoạt của con người, phản ánh hình thái tín ngưỡng cùng những phong tục tập quán và giá trị tinh thần của cộng đồng.
Thi rước kiệu: Các kiệu từ 40 đình làng tập trung về để chấm giải, kiệu đẹp nhất với nghi thức rước trang trọng nhất sẽ được chọn là kiệu rước lên đền Thượng vào năm sau.
Đu tiên là một trò chơi có đu hình guồng lấy nước, có từ 4 đến 8 bàn đu, mỗi bàn đu có hai cô tiên, các cô vừa đu vừa hát.
Ném còn là trò chơi dành cho trai gái cùng chơi, chia làm 2 phe, nam riêng, nữ riêng. Ở giữa sân có vòng còn rộng 30cm, được dán kín bằng giấy hồng mỏng. Bên nam ném quả còn làm thủng giấy hồng sang bên kia cho bên nữ là được, người xem đứng hò reo tán thưởng.
Gói bánh chưng bánh giầy (Nguồn: toplist.vn)
Giỗ tổ Hùng Vương là ngày hội lớn cả nước với ý nghĩa ca ngợi sự hưng thịnh của dân tộc, một trong những nét đẹp tượng trưng cho đời sống tinh thần của cộng đồng. Hàng năm cứ đến dịp này lượng du khách đổ về rất đông nên nếu bạn có ý định về tham gia giỗ tổ dịp này thì nên book tour du lịch trong nước về Phú Thọ ngay từ bây giờ.
Trên đây là các nghi lễ trong ngày giỗ tổ Hùng Vương, hy vọng đây là thông tin hữu ích để quý khách có chuyến hành trình khám phá lễ hội đền Hùng trọn vẹn hơn.