Trầm cảm sau sinh là gì, có nguy hiểm không, dấu hiệu, cách điều trị

1. Chứng trầm cảm sau sinh là gì?

Khi bắt đầu trở thành một người mẹ, bạn sẽ phải đối mặt với rất nhiều thử thách để có thể làm thích nghi cuộc sống với có thêm một thành viên trong gia đình. Bạn sẽ phải đối mặt với hàng loạt vấn đề như thiếu ngủ, cơ thể đau nhức hoặc thậm chí là đau vú nếu bạn đang cho con bú.

Trầm cảm sau sinh là một dạng trầm cảm lâm sàng nghiêm trọng liên quan tới mang thai và sinh nở xảy ra khá phổ biến.Theo một nghiên cứu ở Mỹ, tỷ lệ mắc bệnh là tỷ lệ 1:7, cứ khoảng 7 người phụ nữ thì sẽ có 1 người mắc chứng bệnh này. Vậy bệnh trầm cảm sau sinh là gì?

Đó là loại trầm cảm xảy ra ở phụ nữ sau khi sinh con. Bệnh thường xuất hiện trong năm đầu tiên của bé sinh em bé, phổ biến nhất là sau 3 tuần đầu kể từ khi sinh hoặc có thể bắt đầu sớm hơn là trong giai đoạn mang thai.

Trầm cảm con dao vô hình, giết người thầm lặng (Nguồn:  image1.khoahocdoisong.vn)

2. Triệu chứng thường gặp của trầm cảm sinh

Các triệu chứng của trầm cảm sau sinh của bạn có thể sẽ không giống những người phụ nữ khác, tuy nhiên đó đều là 20 triệu chứng phổ biến sau đây, mà bạn nên chú ý:

2.1. Suy nhược cơ thể

Nguyên nhân gây suy nhược cơ thể xuất phát từ tâm lý chán nản của các sản phụ. Họ luôn cảm thấy đau khổ, tuyệt vọng và thậm chí là khóc lóc cả ngày không có nguyên nhân. Đôi khi họ lại có cảm giác bị bỏ rơi xa lánh từ chồng, gia đình và những bạn bè thân. Chính vì vậy, những phụ nữ này luôn rơi vào trạng thái cơ thể mệt mỏi, tâm lý chán nản.

2.2. Cảm giác căng thẳng, hoảng hốt

Họ thường khó có thể tự giải quyết căng thẳng, nhiều khi còn có cảm giác như muốn cả cơ thể nổ tung ra. Loại căng thẳng này thì sẽ không thể giải quyết được bằng thuốc an thần được. Do vậy, bạn đừng quá thất vọng vì thuốc không có tác dụng với mình mà hãy chuyển sang thuốc có ít thín phụ thuộc hơn, có lẽ nó sẽ tốt và hiệu quả hơn cho bạn.

Bên cạnh đó có nhiều người mẹ luôn trong trạng thái hoảng hốt, stress khi chăm con và điều đó khiến họ khó có thể lấy lại bình tĩnh được.

Dấu hiệu trầm cảm sau sinh (Nguồn: thegioitre.vn)

2.3. Cảm thấy mình không xứng đáng chăm sóc em bé

Nghi ngờ khả năng chăm sóc em bé của mình.

2.4. Sao nhãng việc chăm sóc con

2.5. Cảm giác bị ám ảnh

Nhiều phụ sản luôn có cảm giác lo sợ, ám ảnh bởi một người, một nhóm người, một sự kiện hay một tình huống xảy ra trong cuộc sống. Họ sợ hãi và mặc định rằng mình chính là mối nguy hại của đứa trẻ và gia đình. Đi kèm với những nỗi sợ hãi là cảm giác tội lỗi. Nỗi ám thường không có sẽ chủ đích, tuy nhiên nếu người mẹ sợ sẽ gây hại đến đứa trẻ thì nên nói với gia đình và tìm gặp bác sĩ.

2.6. Mất tập trung

Họ thường sẽ xao nhãng, khó tập trung khi làm bất cứ một việc gì như: chăm con, làm việc nhà, xem TV và cả trò chuyện bình thường. Trí nhớ sẽ bỗng dưng kém đi, và đôi lúc không sắp xếp và cố định được suy nghĩ của chính mình. Và khi đó họ sẽ chỉ ngồi đó và không làm gì cả, luôn nghĩ rằng bản thân mình thật tồi tệ.

2.7. Rối loạn giấc ngủ (thường là mất ngủ)

Những người mắc bệnh trầm cảm sau sinh, họ rất khó để đi vào giấc ngủ, họ có thể thức trắng đêm, hoặc chỉ có thể chợp mắt một lúc rồi lại tỉnh. Một vài người thì ngủ không liên tục, hay bị tỉnh giấc vào nửa đêm, mê sảng, nói một mình hoặc là luôn gặp ác mộng và không thể tiếp tục ngủ tiếp được.

Trầm cảm ở phụ nữ (Nguồn: giacngutot.com)

2.8. Không cảm thấy thoải mái trong quan hệ tình dục

Không cảm thấy thoải mái trong quan hệ vợ chồng hay nghiêm trọng hơn là mất hứng quan hệ tình dục kéo dài là một trong các triệu chứng thường gặp. Do vậy cánh mày râu cần thông cảm vì chỉ là một triệu chứng bình thường sau khi sinh. Khi hứng thú tình dục sẽ trở lại thì đồng nghĩa là người mẹ đã hết bị trầm cảm. Các ông bố hãy nên giúp vợ mình cảm thấy thoải mái như mơn trớn, đụng chạm nhẹ, ôm ấp hoặc vuốt ve, điều này sẽ tốt cho cả hai người.

2.9. Cáu gắt với người khác

Dù là một chuyện nhỏ nhặt cũng đủ làm họ cáu gắt, rồi nói những lời khó nghe. Họ luôn bắt đầu ngày mới với cảm giác nặng nề, cảm giác một cục tức gì ở ngực, bực dọc trong người, cứ luôn khó chịu, rồi lại muốn gây sự với người khác.

2.10. Buồn bã

Các bè mẹ sẽ hay cảm thấy buồn, vô vọng và tội lỗi vì không cảm thấy muốn gắn kết, hoặc chăm sóc em bé.

2.11. Cảm thấy có tội

Triệu chứng này xảy ra phổ biến ở những bà mẹ có con bị ốm hoặc sinh non, hoặc được sinh ra không được khỏe mạnh, lành lặn. Họ sẽ luôn tự trách bản thân và luôn cảm thấy có lỗi.

2.12. Không còn thích thú với những thứ, hoạt động mình ưa thích trước kia

Bộ phim hài lãng mạn bạn yêu thích, những bộ quần áo bạn luôn muốn chưng diện, những món ăn mà bạn đã từng rất muốn ăn hay những thói quen hàng ngày của bạn. Bây giờ bạn còn có còn quan tâm và thích thú với chúng không? Nếu đáp án là không, hãy nên nói chuyện với bác sĩ về những thay đổi trong tâm trạng và thói quen của bạn.

2.13. Giảm thiểu giao tiếp với người khác

Sau sinh thường thì phụ nữ sẽ bị xấu đi, da sẽ sạm, nhiều vết rạn,… và điều đó sẽ khiến bạn mất tự tin khi ra khỏi nhà. Tuy nhiên, thiếu tự tin không có nghĩa là sẽ không giao tiếp với mọi người xung quanh, từ chối gặp gỡ những người bạn thân, trả lời điện thoại hay thư từ.

2.14. Ăn uống thất thường

Ăn quá ít hoặc quá nhiều ở phụ nữ sau sinh có thể là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh bệnh trầm cảm.

Thực phẩm giúp cải thiện tâm trạng chống trầm cảm (Nguồn: nudoanhnhan.net)

2.15. Cảm thấy trống rỗng

họ lại cảm thấy bị chồng, gia đình, bạn bè bỏ rơi. Những cảm giác này thường không có căn cứ.

2.16. Cảm thấy yếu ớt hoặc không còn sức lực

Bị đau nhức về thể xác, bao gồm đau đầu thường xuyên, các vấn đề về liên quan tới dạ dày và các cơ. Những triệu chứng này sẽ ngày càng trở nên trầm trọng nếu không được phát hiện và chữa trị đúng cách.

2.17. Cảm giác lo âu, hoảng sợ

Những bà mẹ suy yếu thường hay có nhiều mối lo và thường xuất phát từ vấn đề sức khỏe. Thường là đau ở đầu, ở cổ hoặc ở ngực. Có những người khác lại đau lưng, hoặc một vài vấn đề liên quan tới tim. Việc này càng làm cho họ càng thêm stress và lo lắng.

2.18. Giảm khả năng diễn đạt chính xác khi nói hoặc viết

Rất nhiều trường hợp, những bà mẹ mắc bệnh trầm cảm sau sinh có biểu hiện giao tiếp không được trôi chảy, dễ dàng như trước lúc sinh. Một vài biểu hiện thường gặp như:

• Vấp váp khi nói những từ ngữ thông dụng thường gặp.

• Diễn đạt ngập ngừng, ngắt quãng.

• Luôn “à…ờ” trong khi diễn đạt.

• Hay trong văn viết thì câu văn lủng củng không thành ý.

2.19. Tuyệt vọng

Các bà mẹ sẽ hay cảm thấy buồn, tuyệt vọng vì không thể  cảm thấy muốn gắn kết, hoặc chăm sóc em bé.

2.20. Lòng tự trọng thấp

Dấu hiệu của Lòng tự trọng thấp ở những người phụ nữ mắc bệnh này sẽ thường xuyên cảm thấy bản thân không đủ tốt để xứng đáng làm mẹ, để chăm sóc con,….

Những triệu chứng trầm cảm sau sinh là gì (Nguồn: zadn.vn)

3. Nguyên nhân bệnh trầm cảm sau sinh

Căng thẳng, vấn đề với ma túy hoặc rượu, lòng tự trọng thấp hoặc rắc rối với thai kỳ của bạn có thể làm cho trầm cảm sau sinh dễ xảy ra hơn. Nếu bạn có nó, bạn có thể cảm thấy buồn, vô vọng và tội lỗi vì bạn có thể không cảm thấy muốn gắn kết, hoặc chăm sóc em bé.

3.1. Vấn đề về cơ thể

Thay đổi về nội tiết: Sau khi sinh, estrogen và progesterone đột ngột giảm gây nên cảm giác mệt mỏi là nguyên nhân chính gây nên bệnh này ở phụ nữ sau sinh.

3.2. Vấn đề về cảm xúc

Sau khi sinh các mẹ thường cảm thấy bản thân mình trở nên xấu xí và không được còn sự cuốn hút nữa. Họ còn phải đối mặt với sự thay đổi về cách sinh hoạt để chăm sóc cho con, đặc biệt là những người lần đầu sinh con và làm mẹ.

3.3. Yếu tố di truyền

Theo một số nghiên cứu, yếu tố di truyền là một trong số các nguyên nhân gây nên bệnh. Những gia đình mà có người đã từng có người có tiền sử mắc bệnh trầm cảm, thì nguy cơ bị trầm cảm của phụ nữ là rất cao.

Các mức độ trầm cảm sau sinh từ nhẹ tới nặng (Nguồn:  afamilycdn.com)

3.4. Các nguyên nhân khác

3.4.1. Bị trầm cảm trong thời kỳ mang thai

Bị trầm cảm trong thời kỳ mang thai nguyên nhân là do sự mất cân bằng của hormon ở thai kỳ. Ngoài ra còn các yếu tố khác góp phần vào trầm cảm trong thời kỳ mang thai như bị bệnh ốm đau và mệt mỏi; nhiều lo lắng, suy nghĩ về việc chuẩn bị làm mẹ,…

3.4.2. Từng bị trầm cảm sau sinh trước kia

Những người đã từng bị trầm cảm sau sinh trước kia thì khả năng bị vào lại lần tiếp theo lên tới 50%.

3.4.3. Khó khăn kinh tế, nghề nghiệp không ổn định

Việc chào đón một thành viên mới trong gia đình đòi hỏi rất nhiều các khoản mà bạn phải chi tiêu: tiền viện phí, phí sinh đẻ, tiền bỉm sữa,… đấy là chưa kể đứa trẻ sinh ra khỏe mạnh lành lặn. Và đó là một gánh nặng đối với những gia đình còn khó khăn về sinh tế hoặc nghề nghiệp không ổn định. Sẽ là những cuộc tranh cãi về vấn đề kinh tế, trông con,… khiến gia đình bạn căng thẳng. Những việc như vậy có thể làm trầm trọng thêm nỗi buồn của bạn và gây ra chứng trầm cảm sau sinh.

3.4.4. Sinh con đầu lòng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn sinh con rạ

Khi người phụ nữ lần đầu sinh con, họ chưa kinh nghiệm trong việc chăm con, thay tã hay cho con bú. Chính bởi điều này khiến họ dành 24/24 để lo toan và chăm sóc cho con.  Điều này khiến những bà mẹ trẻ quá sức, kiệt sức của bà mẹ trẻ.

3.4.5. Đứa trẻ không có bố chính thức

Việc sinh ra đứa trẻ không có cha khiến người phụ nữ luôn đối mặt với những đánh giá, ánh nhìn về quan điểm “không chồng mà chửa” khiến tâm lý nặng nề, cảm thấy có lỗi với đứa trẻ,….

3.4.6. Sinh con trong tình trạng ly dị, ly thân

Thời điểm sau sinh, nội tiết tố của người phụ nữ sẽ bị rối loạn cùng với đó là những mệt mỏi về cả thể xác và tinh thần từ trong thời kỳ mang thai và sau khi sinh cùng những rắc rối trong quan hệ vợ chồng như ly dị, ly hôn,…

Trầm cảm sau sinh có nguy hiểm không (Nguồn: benhhocmatngu.vn)

3.4.7. Sử dụng các chất kích thích: rượu, bia, thuốc lá, ma túy

Có một mối liên hệ mạnh mẽ giữa sử dụng các chất kích thích rượu, bia, thuốc lá, ma túy nghiêm trọng và trầm cảm. Câu hỏi là, uống rượu thường xuyên có dẫn đến trầm cảm, hoặc những người trầm cảm có nhiều khả năng uống quá nhiều? Cả hai đều có thể.

3.4.8. Đẻ khó, đẻ mổ

Việc đẻ mổ sẽ khiến cho các bà mẹ bị mất một lượng máu khá lớn, điều này sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình phục hồi sức khỏe và thể trạng sau sinh của mẹ bầu.

Bên cạnh đó khi đẻ mổ, sẽ cần sự can thiệp của các loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc gây mê,.. những thuốc này sẽ một phần nào ảnh hưởng tới tinh thần cũng như sức khỏe.

3.4.9. Sinh con ở độ tuổi vị thành niên

Khi bản thân các còn chưa có đủ độ lớn về cả thể xác và tâm hồn, việc trở thành một người mẹ chắc chắn sẽ khiến các em hoang mang, lo lắng cùng hoảng sợ, điều này là một trong các nguyên nhân gây nên chứng trầm cảm sau sinh của các bà mẹ trẻ.

3.4.10. Không có người hỗ trợ chăm sóc

Việc một mình sinh con và một mình chăm sóc mà không có sự hỗ trợ của chồng cùng người thân vì một số lý do nào đó, điều này sẽ khiến các bà mẹ cảm thấy buồn bã, chán nản, áp lực,… do phải một mình gánh vác hết tất cả. Việc này có thể khiến người mẹ cảm thấy mất hứng thú sống và nghiêm trọng hơn là tìm tới cái chết cho cả con và mẹ.

Vai trò của người chồng, gia đình rất quan trọng giúp phụ nữ vượt qua chứng bệnh trầm cảm sau sinh con (Nguồn: conlatatca.vn)

4. Trầm cảm sau sinh có nguy hiểm không

4.1. Ảnh hưởng đến bản thân người mẹ

Tác hại của trầm cảm sau sinh sẽ rất dễ trở thành chứng rối loạn trầm cảm mãn tính không được phát hiện sớm hoặc không được điều trị kịp thời chứng bệnh trầm cảm hậu sinh. Ngay cả sau khi đã chấm dứt điều trị, nguy cơ có những đợt trầm cảm nghiêm trọng sau này vẫn khá cao.

4.2. Ảnh hưởng đến người thân

Đối với các người thân cạnh bạn: Trầm cảm sau sinh có hiệu ứng lan truyền do vậy trầm cảm của người của người mẹ là nguyên nhân gây nên lo lắng, căng thẳng cho tất  cả những những người gần gũi với bạn. Khi người mẹ mắc bệnh trầm cảm, khả năng bị trầm cảm của người xung quanh họ cũng tăng lên.

Đối với đứa trẻ: Đứa trẻ sẽ có nguy cơ đối mắt với những vấn đề về cảm xúc và hành vi cao hơn, có thể kể đến một vài ảnh hưởng thường gặp như rối loạn giấc ngủ,  khóc nhiều, biếng ăn, hội chứng thiếu sự quan tâm từ người mẹ hay rối loạn tăng động (ADHD). Và ngôn ngữ chậm phát triển cũng là một ảnh hưởng thường gặp.

5. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ở Việt Nam

Theo kết quả của một nghiên cứu nhỏ tại mắc chứng trầm cảm sau sinh ở Thành phố Hồ Chí Minh là 41%. Tuy nhiên theo kết quả của một báo cáo mới hơn của Bệnh viện Từ Dũ con số này là 12,5% trong đó chỉ có khoảng 5,3% là thật sự mắc bệnh trầm cảm. Theo một nghiên cứu ở Mỹ cho thấy, tỷ lệ người mắc bệnh trầm cảm của phụ nữ ở Mỹ là tỷ lệ 1:7 và điều đặc biệt là hơn nửa số phụ nữ mắc bệnh là những người cũng đã từng trải qua cơn trầm cảm trước đó.Bệnh viện Hùng Vương, tỷ lệ phụ nữ có các dấu hiệu trầm cảm sau sinh là 40%.

Trầm cảm ở phụ nữ sau khi sinh hoàn toàn có thể chữa khỏi (Nguồn: veganipsum.com)

6. Những đối tượng dễ mắc bệnh trầm cảm sau sinh

Phụ nữ đã từng trải qua bệnh trầm cảm sau khi sinh.

Phụ nữ sau sinh:

• Sinh con trong tình trạng ly dị, ly thân

• Khó khăn kinh tế, nghề nghiệp không ổn định

• Sử dụng các chất kích thích: rượu, bia, thuốc lá, ma túy

• Sinh con ở độ tuổi vị thành niên

• Không có người hỗ trợ chăm sóc

7. Trầm cảm sau sinh có chữa được không?

Trầm cảm sau sinh có thể hoàn toàn chữa khỏi. Ngay khi nhận thấy bản thân có những dấu hiệu của căn bệnh trầm cảm sau sinh cần đưa các mẹ đến ngay cơ sở y tế uy tín tìm gặp những bác sĩ chuyên khoa tâm lý để được thăm khám, lên phác đồ trị liệu phù hợp và có có những tư vấn điều trị tâm lý hữu ích cho bạn.

Bên cạnh đó, mẹ bầu nên tham khảo các gói dịch vụ thai sản trọn gói để được theo dõi sát sao nhất tình hình sức khỏe cả mẹ và bé giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường không tốt.

Tuy nhiên cơ thể tốt hơn sau điều trị bạn nên kết hợp với một lối sống khoa học:

• Duy trì thói quen tập thể dục, tham gia lớp học yoga giúp tinh thần thư giãn, cơ thể được vận động nhẹ nhàng rất tốt cho sức khỏe cả mẹ và thai nhi.

• Tìm những niềm vui trong cuộc sống như đọc sách về gia đình, cách nuôi dạy, chăm sóc con cái hay, nghe những bản nhạc ý nghĩa, sâu sắc về tình yêu thương.

• Thư giãn và có thời gian cho bản thân mỗi ngày qua các dịch vụ chăm sóc sau sinh.

• Hãy luôn bên cạnh tâm sự với người thân, những người quan tâm tới bạn.

• Loại bỏ việc sử dụng các chất kích thích có hại cho sức khỏe, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, sử dụng thực phẩm giàu vitamin B6 ngừa trầm cảm, rối loạn tinh thần.

Các cách chữa trầm cảm sau sinh hiệu quả nhất (Nguồn: zadn.vn)

Căn bệnh trầm cảm giai đoạn sau sinh rất thường gặp ở các chị em. Vì thế, ngay từ bây giờ hãy trang bị cho mình đầy đủ những kiến thức cần thiết để tránh khỏi căn bệnh này. Gốc rễ vẫn là ở chính bản thân người phụ nữ, tuy nhiên sự quan tâm chăm sóc đầy đủ của người chồng, những người thân trong gia đình đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp họ vượt qua được những khó khăn tâm lý đè nặng sau sinh. Do vậy, hãy luôn ở bên động viên, chia sẻ và yêu thương, thông cảm cho mẹ bỉm sữa sau sinh nhiều hơn mọi người nhé!